اصلاح خاک در کشاورزی مقدم بر کود دهی می باشد.این یک اصل مهم و اصلی در امر تغذیه است.شاید این مشکل برای شما نیز رخ داده باشد که علی رغم استفاده از انواع کودهای باردهی و تغذیه اما همچنان عملکرد باغات و مزراع ما قابل قبول نیست و یا حتی ممکن است بی تاثیر باشد و فقط باعث اتلاف هزینه های ما شود.تحقیقات نشان داده است که در این سالهای اخیر مهمترین عامل در افزایش بهره وری باغات و مزارع و افزایش برداشت محصولات اصلاح خاک و تقویت خاک می باشد.حتما توجه داشته باشید که اصلاح و تقویت خاک در کنار یکدیگر معنا پیدا می کند که در ادامه بیشتر توضیح خواهیم داد.
چرا اصلاح خاک و تقویت خاک مهم است؟
یکی از فواید اصلاح خاک این است که زمانی که شما این کار را انجام می دهید چه بسا مصرف برخی کودها و عناصر غذایی کاهش یابد و یا اصلا نیازی به مصرف انها نباشد زیرا ممکن است برخی از عناصر در خاک شما وجود دارند اما به دلایلی مختلفی امکان آزاد سازی و در دسترس قرار گرفتن آنها برای ریشه فراهم نشده باشد.
مثلا عناصری مانند سدیم و آهک در خاک های اکثر مناطق دیده می شود که این باعث افزایش شوری و Ph بالا می گردد.این شوری و ph بالا مانع جذب عناصر غذایی مانند کلسیم،آهن،فسفر،منگنز،پتاسیم …خواهد شد.پس در خاک ها شور و قلیایی(آهکی) عملکرد کودها و عناصر ما کاهش می باید و لازم است که ابتدا و یا هنگام تغذیه تدابیر لازم برای کاهش شوری و PH خاک های خود انجام دهیم.
مرحله اول اصلاح خاک است اما کار تمام نیست اگر در خاک شما عناصر غذایی وجود ندارد لازم است که آن را غنی سازی کنیم و عناصر مورد نیاز برای رشد را فراهم نماییم.برخی از کشاورزان صرف با مصرف کود دامی انتظار دارند که محصول پر باری را برداشت نمایند.می توان اینگونه گفت که اصلاح خاک یعنی کاهش برخی از عناصر شیمیایی مضر و یا تغییر در ساختار فیزیکی خاک اما تقویت خاک بیشتر بحث تامین عناصر غذایی در خاک را مد نظر قرار دارد.که انجام آزمایش خاک می تواند به شما کمک بزرگی نمایید.
بهترین اصلاح کننده خاک کدام است؟
برخی از کشاورزان بر این باور هستند که بهترین اصلاح کننده خاک همان کودهای ارگانیک مثل کودهای گاوی،مرغی،گوسفندی هستند که کاملا هم درست است البته هر نوع کود دامی را هم نمی توان استفاده کرد که در خصوص کود دامی باکیفیت ما قبلا مواردی را بیان کردیم و اینکه در صورت عدم توجه به نکات آن بعضا با مصرف این کودها درختان و یا مزرعه شما دچار آفت و بیماری قارچی شود.
اگر بخواهیم بهترین اصلاح کننده های ساختار فیزیگی مثل سفت بودن خاک و یا اصلاح کننده ترکیبات شیمیایی خاک مثل کاهش شوری و Ph را نام ببریم عبارتند از:
- کودهای دامی اعم از گاوی و گوسفندی و مرغی و ….
- اسید هیومیک
- گوگرد مایع آلی
- استفاده از کودهای سبز مانند کاشت شبدر،منداب و برگردان کردن آنها به داخل خاک
یکی از بهترین زمان ها جهت اصلاح خاک در پاییز و زمستان است زیرا در این فصل درختان در حال استراحت بوده و محصولی وجود ندارد و فرصت خوبی برای آماده سازی خاک است.این اصلاح کننده هر کدام کاربرد خاص خود را دارد.که در ادامه به کاربرد هر کدام جداگانه می پردازیم.
اصلاح خاک های شور و آهکی و رسی سفت
اصلاح خاک های آهکی:
نزدیک به ۸۰ درصد خاک های کشور دارای آهک می باشند که میزان آن در برخی از مناطق بسیار بالا می باشد و باعث قلیایی شدن خاک می گردد.معمولا اگر در آزمایش خاک میزان قلیایی بودن بالاتر از ۷/۵ باشد می توان گفت که خاک ما قلیایی است و نیاز است که آهک خاک را کاهش دهیم.ph بالا باعث بروز مشکلات از قبیل:
- عدم و یا کاهش جذب عناصر غذایی مانند آهن،کلسیم،منیزیم و….
- محدود شدن رشد و حرکت ریشه به دلیل فشردگی خاک و محیط نامناسب
- کاهش میزان رطوبت خاک
برای کاهش آهک خاک می توان از گوگرد مایع آلی،اسید سولفوریک و …… استفاده کرد.اما بهترین گزینه استفاده از گوگرد مایع آلی می باشد که هم یک عنصر غذایی است و مصرف آن علاوه بر کاهش ph فواید بسیاری از نظر تغذیه و دفع آفات نیز دارد.در ترکیب گوگرد مایع آلی علاوه بر عنصر گوگرد عناصری مانند کربن و نیتروژن نیز در ترکیب دارد که باعث تقویت خاک نیز خواهد شد.
اصلاح خاک شور:
یکی از مشکلاتی که در مناطق کم آب و دارای آب و هوای نسبتا خشک وجود دارد همین خاک های شور است که در این مناطق آب شور و عدم پوشش گیاهی و روش آبیاری غرقابی نیز مزید بر علت خواهد بود.شوری بالا باعث ایجاد شرایط نامطلوب در اطراف ریشه خواهد شده و جذب عناصر غذایی را مختل می نماید.برای کاهش شوری استفاده از گزینه های زیر توصیه می شود.
- کودهای گاوی
- اسید هیومیک
- اسید سولفوریک
- گوگرد معدنی
استفاده از کودهای مرغی برای کاهش شوری خیلی توصیه نمی شود.چون برخی از کودهای مرغی خود باعث افزایش شوری در خاک می شوند.از طرفی استفاده بی رویه از کودهای اوره و یا ازت خود میتواند عامل افزایش شوری در خاک شود.
اصلاح خاک رسی و سفت:
در خاک های رسی و سفت علاوه بر اینکه نفوذ پذیری اب بسیار کم است در دسترس قرار گرفتن عناصر غذایی و تبادل هوایی نیز کاهش یافته که در این شرایط معمولا ممکن است رشد ریشه کند و یا متوقف شود.برای این منظور میتوان از دو گزینه استفاده کرد
- ترکیب کود گاوی و همراه ماسه بادی شیرین
- اسید هومیک پودر و مایع
کود دامی و اسید هیومیک باعث کاهش کلوخه و فشردگی خاک می شود.میتوان گفت که اسید هیومیک به متخلخل شدن خاک ها بسیار کمک خواهد کرد که این خود در افزایش نفوذ پذیری مواد غذایی و آب و هوا به سمت ریشه تاثیر گذار خواهد بود.
بسیاری از کشاورزان این سوال را مطرح می کنند که کدام یک را مصرف کنیم؟و از نوع مایع و یا پودری باشد؟اگر در فصل زمستان اقدام به اصلاح خاک می کنید برای ماندگاری بهتر میتوانید از گوگرد و هیومیک را از نوع پودری استفاده نمایید ولی اگر در فصل رشد قرار دارید نوع مایع به دلیل تاثیر گذاری سریع تر بهتر خواهد بود.
